Tadeusz Przeciszewski

Nauka i edukacja

Tadeusz Przeciszewski to postać, która na stałe wpisała się w historię polskiej ekonomii oraz życia społecznego. Urodził się 2 marca 1922 roku w Sierpcu, a jego śmierć miała miejsce 6 grudnia 2000 roku w Warszawie.

Był nie tylko uznawanym ekonomistą, ale także działaczem społecznym i publicystą, którego wpływ na społeczeństwo był niezwykle znaczący. Jego życie naznaczone było również trudnymi doświadczeniami, jako że w latach 1948–1953 pełnił rolę więźnia politycznego.

Życiorys

Do 1944

Tadeusz Przeciszewski, syn Władysława i Salomei z d. Jachimczak, był od 1929 roku mieszkańcem Warszawy. Jego ojciec był pracownikiem Tramwajów Miejskich, gdzie pełnił funkcję konduktora oraz aktywnie angażował się w Chrześcijański Związek Zawodowy Pracowników Tramwajów i Autobusów Miejskich. W młodzieńczych latach Tadeusz był uczniem I Gimnazjum i Liceum im. gen. Józefa Sowińskiego, gdzie również aktywnie działał w Sodalicji Mariańskiej.

We wrześniu 1939, po wybuchu II wojny światowej, został zmobilizowany do 1 kompanii zapasowej 21 pułku piechoty. Po dostaniu się do sowieckiej niewoli, udało mu się uciec i w październiku 1939 roku powrócił do Warszawy. Kontynuował naukę na tajnych kompletach, uzyskując maturę w czerwcu 1940 roku. Ponadto, był aktywnym członkiem Sodalicji Mariańskiej Akademików.

Od lutego 1940 roku, Tadeusz zaangażował się w działalność konspiracyjną, dołączając do Młodzieży Wielkiej Polski, gdzie uczestniczył w tajnych prelekcjach o tematyce politycznej. W 1941 roku został kierownikiem zespołu prelegenckiego w zarządzie powiatowym „Wola”. Jako członek Okręgu Stołecznego Stronnictwa Narodowego, pełnił rolę w Wydziale Wychowania (Propagandy), a od 1942 kierował działem organizacyjnym w Biurze OS SN. Ukończył także podziemny kurs dziennikarski, podczas którego stworzył liczne opracowania, takie jak Kwestia żydowska i masoneria w Polsce oraz Liberalizm, socjalizm, komunizm.

Wiosną 1942 roku został sekretarzem redakcji pisma Warszawski Dziennik, który następnie wydawany był jako Warszawski Głos Narodowy. Zrezygnował z pracy w redakcji wiosną 1943 roku oraz w 1944 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty, uzyskując stopień kaprala podchorążego.

W trakcie powstania warszawskiego przebywał na Pradze, należąc do Obwodu Praga Armii Krajowej, jednak jego oddział nie brał udziału w walkach.

Lata 1945–1953

Po zakończeniu działań wojennych, Tadeusz Przeciszewski rozpoczął pracę w Wydziale Opieki Społecznej Warszawskiego Urzędu Wojewódzkiego z siedzibą w Otwocku. W styczniu 1945 roku zapisał się na studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i podjął pracę w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Niestety w marcu 1945 roku został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie w Rembertowie, a następnie w łagpunkcie Kaszaj na Uralu. Po powrocie do Warszawy w sierpniu 1945 roku, Tadeusz powrócił do nauki i w grudniu tego samego roku uzyskał tytuł magistra nauk społeczno-ekonomicznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Od października 1945 do stycznia 1947 roku pracował w Instytucie Gospodarstwa Narodowego Centralnego Urzędu Planowania. Równocześnie kontynuował studia, a w lipcu 1946 roku ukończył również szkołę w Szkole Głównej Handlowej. Od sierpnia 1946 roku rozpoczął pracę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie po pewnym czasie połączył swoje obowiązki z Katedrą Skarbowości SGH. W lipcu 1948 roku obronił pracę doktorską na UW, zatytułowaną Teoria konkurencji monopolistycznej a ogólna teoria J.M. Keynesa.

Tadeusz był również aktywnym członkiem warszawskiej Sodalicji Mariańskiej. W wrześniu 1946 roku uczestniczył w ogólnopolskim zjeździe Sodalicji, gdzie został wybrany skarbnikiem Krajowego Związku Sodalicji Akademickich, pełniąc tę funkcję do września 1947 roku. W grudniu 1946 roku, mimo możliwego powrotu do konspiracyjnej działalności, zdecydował się odejść z redakcji dodatku do Tygodnika Warszawskiego, Kolumna Młodych, gdzie publikował pod pseudonimem T. Kietlicz. Jego publikacje często były polemiką, broniącą maksymalizmu społecznego katolików w życiu publicznym.

W listopadzie 1948 roku wspólnie z Wiesławem Chrzanowskim oraz Andrzejem Kozaneckim został aresztowany, a w styczniu 1950 roku skazany na 6 lat więzienia. Przebywał w zakładach karnych w Rawiczu oraz od grudnia 1951 roku w Strzelcach Opolskich. Po odbyciu kary, na mocy amnestii, został zwolniony w grudniu 1953 roku.

Lata 1953–1964

Po wyjściu z więzienia, Tadeusz Przeciszewski podjął pracę dorywczą, nawiązując współpracę z Katedrą Polityki Inwestycyjnej SGPiS. W czerwcu 1956 roku został zatrudniony w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego, a od marca 1957 roku równocześnie pracował na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1957 roku objął stanowisko adiunkta w Katedrze Polityki Ekonomicznej na UW. W 1963 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy Wydatki i preferencje mieszkaniowe ludności na tle polityki gospodarczej państwa, która została opublikowana w 1969 roku. Ponadto, w 1958 roku był jednym z założycieli pisma Więź.

Lata 1964–2000

W 1964 roku, w związku z ograniczeniami politycznymi w Warszawie, przeniósł się na Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie uzyskał filozoficzne stanowisko docenta. Od lipca 1965 roku zajmował się kierowaniem Zakładem Planowania i Polityki Gospodarczej, który w orientacji rozwinął się na Zakład Planowania Społecznego, Gospodarczego i Przestrzennego. W 1972 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, co w 1982 roku potwierdził tytułem profesora zwyczajnego.

W latach 1971-1989 Tadeusz był członkiem Stronnictwa Demokratycznego, zasiadając w Uczelnianym Komitecie SD UMCS. Po roku 1990, piastował urząd przewodniczącego Rady Programowej Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy. Zmarł 6 grudnia 2000 roku w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 198-2-24/25).

Życie prywatne

W 1954 roku Tadeusz Przeciszewski zawarł związek małżeński z Hanną Iłowiecką. Razem wychowywali dwoje dzieci, Pawła oraz Marcina.

Ordery i odznaczenia

Otrzymał szereg znaczących odznaczeń, w tym Krzyż Kawalerski, Krzyż Oficerski oraz, co jest szczególnie ważne, pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą w ramach Orderu Odrodzenia Polski.

Przypisy

  1. Janusz Wrona Stronnictwo Demokratyczne jako przystań inteligencji, w: Komunizm. System - Ludzie - Dokumentacja, nr 7 (2018), s. 110
  2. Jerzy Jarowiecki Konspiracyjna prasa młodzieży obozu narodowego w Polsce w latach drugiej wojny światowej, w: Rocznik historii prasy polskiej, T. XIX (2016), Z. 4 (44), s. 78.
  3. Friszke 2015 ↓, s. 157.
  4. Friszke 2015 ↓, s. 140.
  5. Friszke 2015 ↓, s. 138.
  6. Friszke 2015 ↓, s. 132.
  7. Friszke 2015 ↓, s. 131.
  8. Friszke 2015 ↓, s. 123.
  9. Friszke 2015 ↓, s. 109.
  10. Friszke 2015 ↓, s. 104.
  11. Friszke 2015 ↓, s. 89.
  12. Friszke 2015 ↓, s. 86.
  13. Friszke 2015 ↓, s. 84-85.
  14. Orłowski 2006 ↓, s. 83.
  15. Orłowski 2006 ↓, s. 79.
  16. Orłowski 2006 ↓, s. 74.
  17. Orłowski 2006 ↓, s. 72.
  18. Orłowski 2006 ↓, s. 45.
  19. a b c d e f g Urszula Wich Profesor Tadeusz Przeciszewski – sylwetka i dzieło, w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Vol. XXIX, z. 2 (sectio H, Oeconomia 24), Lublin 1990, s. 17–37.
  20. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny. Tom IV, wyd. IPN, Kraków-Warszawa-Wrocław 2010, s. 495–497.
  21. Cmentarz Stare Powązki: IGNACY SZELIGA-MIERZEJEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 05.02.2020 r.]
  22. Tadeusz Przeciszewski w bazie powstańców warszawskich.
  23. M.P. z 2002 r. nr 21, poz. 372.

Oceń: Tadeusz Przeciszewski

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:5