Niepożądane działanie leków

Bartek

Według unijnej dyrektywy (dyrektywa 2010/84/UE), niepożądanym działaniem leku nazywa się to, które powszechnie uznawane jest za niezamierzone i niekorzystne. Warto zaznaczyć, że może mieć miejsce w różnych sytuacjach. Pierwsze z nich zachodzi wtedy, kiedy dany lek nie jest stosowany zgodnie z zawartymi w ulotce zaleceniami. Druga taka sytuacja może wystąpić, jeśli lek przyjmowany jest w innym celu, niż ten wymieniony w ulotce. Kolejnym przypadkiem jest sytuacja, w której dochodzi do przedawkowania leku np. poprzez zbyt długie jego stosowanie lub jednorazowe przyjęcie większej dawki, niż zalecana. Czwartym przypadkiem, w którym mowa o działaniu niepożądanym leku, jest sytuacja, kiedy dany lek zostaje zastosowany w celu niemedycznym. Kolejny przypadek to zdarzenie, kiedy lek jest zdecydowanie nadużywany przez pacjenta. Ostatnią sytuacją jest ta, kiedy lek przyjęty został przez pomyłkę lub też zażyty został w sposób niewłaściwy.  

Dlaczego jest to tak niebezpieczne?

Zażywając jakikolwiek lek, zapoznaj się dokładnie z jego ulotką przed pierwszym zastosowaniem. Znajdziesz tam m.in. sekcję dotyczącą właśnie rodzajów działań niepożądanych, które znane są producentowi leków. Zwróć uwagę, że są one postopniowane - od tych występujących najrzadziej. Bez względu na to, z jakiego powodu wystąpiło niepożądane działanie leków, warto ten przypadek zgłosić lekarzowi. Może się zdarzyć, że twój przypadek jest odosobniony i nie opisano go w ulotce dołączonej do leku. Ważną informacją jest również możliwość zgłoszenia niepożądanego działania leku. Osobą kompetentną w tym zakresie, do której powinien trafić taki wniosek, jest Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.  Innymi podmiotami, do których można zgłosić taką sprawę, są osoby wykonujące zawód medyczny np. lekarz, ale także farmaceuta lub też producent leku. 

Niesłychanie ważne jest również, czy dane powikłanie po stosowaniu leku jest bardzo poważne. Cytując za Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym: “W razie uzasadnionego podejrzenia, że stosowanie produktu leczniczego wywołuje ciężkie niepożądane działanie, zmieniające stosunek korzyści do ryzyka, Główny Inspektor Farmaceutyczny, na wniosek Prezesa Urzędu, wydaje decyzję o czasowym zakazie wprowadzania tego produktu do obrotu, o wstrzymaniu obrotu tym produktem lub o wycofaniu tego produktu z obrotu.” Czym jest ciężkie działanie niepożądane leku? Do najpoważniejszych z nich należy zgon pacjenta, innym jest bezpośrednie zagrożenie życia lub konieczność pobytu w szpitalu, a w przypadku kobiet ciężarnych także wszelkie wady związane z rozwojem płodu. 

U kogo z większym prawdopodobieństwem wystąpią działania niepożądane po lekach? 

Warto zaznaczyć przede wszystkim fakt, że każdy lek powoduje działania niepożądane, ale nie muszą one wystąpić u każdej stosującej go osoby. Istnieją jednak pewne czynniki, które decydują o zwiększeniu prawdopodobieństwa wystąpienia takich powikłań. Na działania niepożądane wywołane lekami narażone są przede wszystkim osoby starsze, ale także dzieci. Prawdopodobieństwo to również wzrasta wraz ze spadkiem wagi - im drobniejszej budowy jest dany pacjent, tym większe ryzyko, że wystąpią jakieś objawy. Przyjmuje się również, że zdecydowanie częściej działania niepożądane występują w przypadku kobiet, zamiast mężczyzn, ale także u chorujących przewlekle osób. Znaczenie mają także uwarunkowania genetyczne. Jednym z czynników zwiększonego ryzyka jest również ciąża, dlatego nie wszystkie leki są wskazane w stanie błogosławionym.